Przedawnienie roszczeń w prawie cywilnym
Z punktu widzenia zarówno wierzycieli jak i dłużników kluczową kwestią jest przedawnienie roszczeń. Przedawnione roszczenia nie korzystają z ochrony sądowej i nie można ich wyegzekwować przy pomocy komornika. Z uwagi na liczne przepisy dotyczące przedawnienia warto przedstawić najważniejsze zasady tej instytucji.
Zasady ogólne
Przedawnienie roszczeń następuje w terminie sześciu lat. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z działalnością gospodarczą termin wynosi trzy lata. Świadczeniem okresowym są na przykład alimenty lub odsetki za opóźnienie.
Warto zauważyć, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Wyjątkiem od tej zasady jest termin przedawnienia krótszy niż dwa lata.
Przepisy szczególne
Niestety od powyższych zasad istnieje szereg wyjątków. Należy ich szukać w przepisach Kodeksu cywilnego a także w innych ustawach, takich jak prawo przewozowe czy prawo bankowe.
Poniżej krótka lista najważniejszych terminów przedawnienia:
1. Roszczenie o zniesienie współwłasności – nie ulega przedawnieniu;
2. Roszczenia właściciela o wydanie nieruchomości – nie ulega przedawnieniu;
3. Roszczenia z umowy przedwstępnej – 1 rok od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta;
4. Naprawienie szkody – 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę;
5. Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy – 2 lata;
6. Roszczenie kupującego o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad – 1 rok licząc od dnia stwierdzenia wady;
7. Roszczenia z umowy o dzieło – 2 lata od oddania dzieła albo od dnia, w którym miało być oddane;
8. Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy z powodu uszkodzenia rzeczy oraz roszczenia najemcy o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu – 1 rok od dnia zwrotu rzeczy;
9. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki – 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot pożyczki miał być wydany;
10. Roszczenia wynikające z umowy rachunku bankowego – 2 lata;
11. Roszczenia o wynagrodzenie za spełnione zlecenie przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się danymi czynnościami – 2 lata;
12. Roszczenia z umowy ubezpieczenia – 3 lata, a wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej termin wskazany w pkt 4. powyżej;
13. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku – 5 lat od ogłoszenia testamentu;
14. Roszczenia z tytułu gwarancji bankowych i poręczeń udzielanych przez banki – 6 lat;
15. Roszczenia dochodzone na podstawie Ustawy prawo przewozowe – co do zasady 1 rok.
Przedawnienie roszczeń z orzeczeń i ugód
Inne zasady dotyczą roszczeń stwierdzonych w prawomocnych orzeczeniach sądów oraz w ugodach zawartych przed sądem. Przedawniają się one z upływem sześciu lat od momentu uprawomocnienia się orzeczenia lub ugody. Jeżeli orzeczenie lub ugoda obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o takie świadczenie przedawnia się z upływem trzech lat.
Należy pamiętać, że czynności takie jak pozew czy wniosek do komornika przerywają bieg przedawnienia. Oznacza to, iż przedawnienie biegnie od nowa i to dopiero od chwili zakończenia postępowania wywołanego pozwem lub wnioskiem.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego
Na koniec trzeba wspomnieć, że rok 2018 r. przyniósł nowelizację ogólnych terminów przedawnienia oraz przedawnienia roszczeń z orzeczeń i ugód. Opisywane w niniejszym wpisie terminy zostały wprowadzone wspomnianą nowelizacją.
Warto podkreślić, że do niektórych roszczeń powstałych przed nowelizacją mogą być stosowane poprzednio obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego. W związku z powyższym część roszczeń znajdujących się w obrocie może przedawniać się nawet 10 lat, wbrew obowiązującym obecnie przepisom.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Jeżeli potrzebują Państwo więcej informacji – zapraszamy do kontaktu z kancelarią
