Z punktu widzenia zarówno wierzycieli jak i dłużników kluczową kwestią jest przedawnienie roszczeń. Przedawnione roszczenia nie korzystają z ochrony sądowej i nie można ich wyegzekwować przy pomocy komornika. W związku z tym warto poznać najważniejsze zasady przedawnienia roszczeń.
Zasady ogólne
Przedawnienie roszczeń następuje w terminie sześciu lat. Natomiast dla roszczeń o świadczenia okresowe (na przykład alimentów lub odsetek za opóźnienie) oraz roszczeń związanych z działalnością gospodarczą termin wynosi trzy lata.
Warto zauważyć, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Wyjątkiem od tej zasady jest termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Przedawnienie – zasady szczególne
Niestety od powyższych zasad istnieje szereg wyjątków. Należy ich szukać w przepisach Kodeksu cywilnego a także w innych ustawach, takich jak prawo przewozowe czy prawo bankowe.
W związku z tym poniżej przedstawiamy krótką listę najważniejszych terminów przedawnienia:
1. Roszczenie o zniesienie współwłasności – nie ulega przedawnieniu;
2. Roszczenia właściciela o wydanie nieruchomości – nie ulega przedawnieniu;
3. Roszczenia z umowy przedwstępnej – 1 rok od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta;
4. Naprawienie szkody – z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę;
5. Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy oraz roszczenia osób prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych – dwa lata;
6. Roszczenie kupującego o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad w ramach rękojmi – 1 rok licząc od dnia stwierdzenia wady;
7. Roszczenia z umowy o dzieło – dwa lata od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z umową miało być oddane;
8. Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, a także roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu – 1 rok od dnia zwrotu rzeczy;
9. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki – 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot pożyczki miał być wydany;
10. Roszczenia wynikające z umowy rachunku bankowego – 2 lata;
11. Roszczenia o wynagrodzenie za spełnione zlecenie i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju – 2 lata;
12. Roszczenia z umowy ubezpieczenia – 3 lata, a wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej termin wskazany w pkt 4. powyżej;
13. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku – 5 lat od ogłoszenia testamentu;
14. Roszczenia z tytułu gwarancji bankowych i poręczeń udzielanych przez banki – 6 lat;
15. Roszczenia dochodzone na podstawie Ustawy prawo przewozowego – co do zasady 1 rok.
Przedawnienie orzeczeń i ugód
Co istotne, inne reguły dotyczą roszczeń stwierdzonych w prawomocnych orzeczeniach sądów oraz ugodach zawartych przed sądem. Wskazane wyżej roszczenia przedawniają się z upływem sześciu lat od momentu uprawomocnienia się orzeczenia lub ugody. Zatem jeśli orzeczenie lub ugoda obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o takie świadczenie przedawnia się z upływem trzech lat.
Należy pamiętać, że czynności takie jak pozew, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności czy wniosek egzekucyjny przerywają bieg przedawnienia. Oznacza to, iż przedawnienie biegnie od nowa i to dopiero od chwili zakończenia postępowania wywołanego pozwem lub wnioskiem.
Nowelizacja
Na koniec trzeba wspomnieć, że rok 2018 r. przyniósł nowelizację zasad terminów przedawnienia. Opisywane w niniejszym wpisie terminy zostały wprowadzone wspomnianą nowelizacją. Warto podkreślić, że do niektórych roszczeń powstałych przed nowelizacją mogą być stosowane poprzednio obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego. W związku z tym część roszczeń znajdujących się w obrocie prawnym może przedawniać się nawet 10 lat, wbrew aktualnym przepisom.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Jeżeli potrzebują Państwo więcej informacji – zapraszamy do kontaktu z kancelarią