Terminy przedawnienia przestępstw mają kluczowe znaczenie dla odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa. Po upływie terminów przedawnienia nie można wymierzyć kary. Wydawałoby się, że kwestia obliczania terminów przedawnienia w sprawach karnych nie jest skomplikowana i pozostaje mało istotnym zagadnieniem. W niniejszym wpisie krótko omówimy najistotniejsze kwestie związane z – jak się okazuje – wcale niełatwym zagadnieniem przedawnienia w prawie karnym.
Terminy przedawnienia w Kodeksie karnym a specustawa koronawirusowa
Terminy przedawnienia przestępstw znajdują się w rozdziale XI Kodeksu karnego. Aż do pandemii COVID-19 problemy związane z obliczaniem terminów przedawnienia nie były powszechne. Zmieniła to Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zgodnie z jej regulacjami bieg przedawnienia przestępstw uległ zawieszeniu podczas stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Konsekwencje zawieszenia biegu przedawnienia przestępstw
Omawiane zawieszenie biegu przedawnienia spowodowało daleko idące konsekwencje. Podczas pandemii zarówno organy ścigania jak i sądy karne funkcjonowały bez przerwy, co umożliwiało skuteczne ściganie sprawców. Dzięki regulacjom specustawy koronawirusowej ścigano za czyny, które uległyby przedawnieniu na podstawie przepisów Kodeksu karnego. Wiele przestępstw i przestępstw skarbowych, które uległoby przedawnieniu w latach 2020-2023 było ściganych podczas stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. W ramach przepisów umożliwiających zawieszenie biegu przedawnienia przestępstw dokonywano zatrzymań, a także wydawano wyroki skazujące, listy gończe oraz międzynarodowe i europejskie nakazy aresztowania.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Wyroki, listy gończe i nakazy aresztowania wydane podczas zawieszenia biegu przedawnienia przestępstw znajdują się w obrocie prawnym do dnia dzisiejszego. Jednak Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zawieszenie biegu przedawnienia przestępstw w specustawie koronawirusowej jest niezgodne z Konstytucją. W rezultacie przepisy zawieszające bieg przedawnienia utraciły moc.
Terminy przedawnienia przestępstw a skazanie lub ściganie
Podsumowując – w związku z wyżej wskazanym wyrokiem osoby skazane za przedawnione przestępstwo mogą złożyć wniosek o wznowienie postępowania. Z kolei osoby, co do których postępowanie karne nadal się toczy, powinny złożyć wniosek o umorzenie sprawy z uwagi na przedawnienie. Na koniec należy wskazać, że istnieje również możliwość uchylenia listów gończych oraz nakazów aresztowania wydanych przeciwko sprawcy przestępstwa.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2023 r., sygn. akt P 12/22
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy w związku ze wznowieniem lub umorzeniem sprawy karnej – zapraszamy do kontaktu
Podobne wpisy:
- Jak zmienić karę ograniczenia wolności na grzywnę?
- Przestępstwo a wykroczenie skarbowe
- Odroczenie kary pozbawienia wolności
- Skazanie pomimo niewinności. Jak podważyć niekorzystny wyrok karny?
- Dobrowolne poddanie się karze – plusy i minusy przyznania się do winy
- Gdzie i kiedy złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa?
- Czy można podjąć zawieszoną sprawę karną?
- Pandemia COVID-19 a prawa i wolności jednostki