Aż do pandemii COVID-19 ze statystyk policyjnych wynikało, że z roku na rok przestępczość w Polsce systematycznie malała lub utrzymywała się na stałym, stosunkowo niskim poziomie. Jednak najnowsze, nieoficjalne dane wskazują, iż wskaźnik przestępczości w Polsce zaczyna rosnąć. W rezultacie każdy może stać się ofiarą przestępstwa – takiego jak kradzież z włamaniem, zniszczenie mienia, wypadek komunikacyjny lub oszustwo. Co zrobić w sytuacji, gdy staliśmy się osobą pokrzywdzoną przez sprawcę przestępstwa?
Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego (kpk) każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. W związku z tym nie tylko pokrzywdzeni mają obowiązek zawiadomienia prokuratora lub Policji o popełnionym przestępstwie. Należy jednak zwrócić uwagę na dwie istotne kwestie wiążące się z zawiadomieniem.
Po pierwsze, obowiązek zawiadomienia dotyczy tylko przestępstw ściganych z urzędu. Katalog tych przestępstw obejmuje wszystkie przestępstwa, które nie są ścigane z oskarżenia prywatnego (na przykład zniesławienie i znieważenie) ani na wniosek (na przykład kradzież dokonana na szkodę osoby najbliższej, zniszczenie rzeczy). Zdecydowana większość przestępstw w polskim prawie karnym to przestępstwa ścigane z urzędu.
Po drugie, obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa jest obowiązkiem społecznym, a nie prawnym. Oznacza to, że osoba posiadająca informacje o popełnieniu przestępstwa nie podlega odpowiedzialności karnej gdy nie złoży zawiadomienia. Ustawodawca użył w powyższym przepisie terminu „społeczny obowiązek” aby podkreślić, iż zawiadomienie o przestępstwie jest zachowaniem oczekiwanym przez społeczeństwo.
Obowiązek społeczny a obowiązek prawny
Obowiązek społeczny należy odróżnić od obowiązku prawnego, który nakłada na podmioty określone obowiązki, za których niedopełnienie grożą negatywne konsekwencje.
Wyjątkiem od reguły społecznego obowiązku zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa jest przepis art. 240 Kodeksu karnego (kk). Zgodnie z jego treścią, kto mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu niektórych przestępstw nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Przestępstwami których dotyczy art. 240 kk są między innymi: zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprowadzenie katastrofy, pozbawienie człowieka wolności, zgwałcenie lub wymuszenie czynności seksualnej, seksualne wykorzystania bezradności lub niepoczytalności innej osoby, obcowanie płciowe z osobą małoletnią lub doprowadzenie jej do poddania się czynnościom seksualnym oraz wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika. Biorąc pod uwagę treść art. 240 kk, za niezawiadomienie prokuratora lub Policji o popełnieniu wskazanych w nim przestępstw każdej osobie posiadającej wiedzę o ich popełnieniu grozi odpowiedzialność karna.
Zawiadomienie prokuratora, Policji lub innych organów
Zasadniczo o popełnieniu przestępstwa zawiadamia się prokuratora lub Policję. Jednak możliwe jest zawiadomienie także innych instytucji. Uprawnienia Policji przysługują także organom Straży Granicznej, ABW, Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), CBA oraz Żandarmerii Wojskowej. W związku z tym, w zależności od rodzaju przestępstwa, zawiadomienie można złożyć również w wyżej wskazanych instytucjach.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
Kancelaria oferuje pomoc prawną w zakresie sporządzania zawiadomień o popełnieniu przestępstwa
Podobne wpisy:
- Co grozi za obrót narkotykami?
- Niedopełnienie obowiązków lub nadużycie uprawnień przez urzędników
- Fałszowanie faktur. Czy każda nieścisłość w fakturze to „zbrodnia vatowska”?
- Oskarżenie o brak zapłaty alimentów
- Odpowiedzialność karna członków zarządu spółki z o.o.. Kiedy zarząd spółki może popełnić przestępstwo?
- Fałszywe zawiadomienie o przestępstwie
- Pandemia COVID-19 a prawa i wolności jednostki
- Czy nagranie rozmowy może być dowodem w sądzie?
- Jak udowodnić sfałszowanie dokumentu?